Αθέμιτος ανταγωνισμός ή η ηθική της ισχύος;

Γράφει ο Παναγιώτης Θ. Τουμάσης

Εάν και εφόσον η ισχύς είναι ηθική, τότε ασφαλώς ισχύει η ηθική της ισχύος. Αλλά, εδώ, δε βρισκόμαστε σε κάποιο ακαδημαϊκό αμφιθέατρο, προκειμένου να αναπτυχθεί με πυκνό τρόπο το θέμα, παρόλο που ο γράφων έχει τη σχετική ικανότητα , διότι εκτός από λογοτέχνης, έτυχε στα φοιτητικά του χρόνια και θεολογικής κατάρτισης. Αν και, ωστόσο, η θεολογική κατάρτιση του γράφοντα έχει παραχωρήσει πλέον τη θέση της σε μια διαφοροποιημένη οπτική – ως προς την αφετηρία και το ιδεολογικό υπόβαθρο – καθώς και σε μια διαμετρικά αντίθετη προσέγγιση των θεμελιωδών ερωτημάτων. Τα αναφέρουμε αυτά, προς αποφυγή τυχόν παρερμηνειών. Κι ας προχωρήσουμε στο ψητό.

Όπως είναι μάλλον γνωστό, ο ραδιοφωνικός σταθμός Real FM 97,8, διοργάνωσε έναν ακόμα διαγωνισμό μειοδοτικής προσφοράς, με έπαθλο ένα αυτοκίνητο αξίας κάπου 20.000 ευρώ. Εκείνος που θα προσφέρει τη μοναδική χαμηλότερη τιμή, θα κερδίσει το αυτοκίνητο. Ο εν λόγω διαγωνισμός έληξε πριν από δυόμισι περίπου ώρες κι ανακηρύχτηκε νικητής ένας συμπαθέστατος – όπως ακούστηκε στο τηλέφωνο – νοσηλευτής, ονόματι Δημήτρης τάδε. (Δεν συγκρατήσαμε το επώνυμο). Καταρχάς, να τον συγχαρούμε θερμά, για την επιτυχία του.

Μια μικρή λεπτομέρεια, μας έλκυσε το ενδιαφέρον. Τον ρώτησε αυθόρμητα ο αγαπητός και έγκριτος δημοσιογράφος κ. Νίκος Χατζηνικολάου, στην τηλεφωνική μεταξύ τους επικοινωνία, αμέσως μετά την αναγόρευσή του ως νικητή: «Πόσα SMS είχατε στείλει»; Κι ο κ. Δημήτρης απάντησε: «Περίπου δύο χιλιάδες SMS». Από αυτή την απάντηση, συμπεραίνουμε ότι ο νικητής, δεν αντιμετώπιζε ένδεια χρημάτων, για να αποστείλει τόσα πολλά SMS. Και πρόσθετα μάς γεννάται η εντύπωση ότι, αποτέλεσε γι’ αυτόν εμπορική πράξη μάλλον, παρά μια τυχερή νίκη. Σκεφτείτε το εξής απλό: Η αξία του αυτοκινήτου ανέρχεται, όπως είπαμε, σε είκοσι χιλιάδες. Με τα δυο χιλιάδες SMS, ο νικητής πλήρωσε τελικά πολύ λιγότερα χρήματα!

Εδώ βάζουμε τελεία. Αφού συγχαρούμε εκ νέου τον νικητή, ο οποίος επάξια – και το τονίζουμε αυτό – κέρδισε. Μπράβο του για το ρίσκο που πήρε, μπράβο του για την τόλμη, μπράβο του για όλα! Τελεία, όμως, εδώ και δεν επανερχόμαστε. Εξ αφορμής και μόνο, των παραπάνω, θα προχωρήσουμε τώρα σ’ έναν ιδιαίτερο προβληματισμό, έναν προβληματισμό εντελώς άσχετο με τους προαναφερθέντες, καθώς και με τον καλό ραδιοφωνικό σταθμό Real FM, του οποίου είμαστε τακτικότατοι ακροατές, από το ξεκίνημά του μάλιστα.

Πόσο, αλήθεια, είναι ηθικό (και συνεπώς θεμιτό) να συμμετέχει ένας φτωχός σε τέτοιου είδους διαγωνισμούς; Ανάμεσα στους ηττημένους τέτοιων διαγωνισμών, σαφώς υπάρχουν και άνθρωποι που πλήρωσαν απ’ το υστέρημά τους, τα ούτως ειπείν ακριβά SMS. Και το πάλεψαν, μέχρι το τελευταίο δευτερόλεπτο. Αγνοώντας ότι, ήταν εξαρχής χαμένοι από χέρι. Ότι όλα τα πεδία, όπου «σαν τυφλοί» πάσχιζαν ν’ ανακαλύψουν τη λεγόμενη «αδρανειακή τρύπα», ήταν προ πολλού επικαλυμμένα από πολλαπλά μηνύματα του ισχυρού εκείνου παίκτη, που σαν αντιαεροπορική συστοιχία, τετραγώνισε τον ορίζοντα της αριθμητικής κλίμακας, μη αφήνοντας δεκαδικό για δεκαδικό…

Ας το δούμε κι αλλιώς. Ο παίκτης του Τζόκερ ή του Λόττο, στις περιπτώσεις που υπάρχει μεγάλο τζακ-ποτ. Ο πλούσιος σταθμίζει τα πράγματα… «Αν ποντάρω όλους τους αριθμούς», συλλογίζεται, «θα πληρώσω μια περιουσία. Αλλά το διανεμόμενο ποσό είναι τέτοιο, ώστε τελικά θα έχω κέρδος»… Και ρισκάρει. Όλους μα όλους τους αριθμούς δεν επιτρέπεται να ποντάρει, παρόλα αυτά υπάρχουν διάφοροι συνδυασμοί, ώστε στην πράξη να ακυρώνεται αυτή η ασφαλιστική δικλείδα. Το μόνο ρίσκο του, είναι μήπως κι άλλοι σαν κι αυτόν, πράξουν το ίδιο. Ή, μήπως κάποιος φτωχότερος παίκτης, φανεί τόσο τυχερός που κερδίσει, και αναγκαστεί να μοιραστεί τα κέρδη του μαζί του!

Ο άνθρωπος έχει, από τις απαρχές της δημιουργίας του, τη ζωτική ανάγκη να ενταχτεί ενεργά και απόλυτα στην κοινωνία, όπως το άγριο ζώο αντίστοιχα στη σαβάνα. Οποιαδήποτε δυσλειτουργία στους εφαρμοσμένους μηχανισμούς ένταξης, των κοινωνιών, οδηγεί στην περιθωριοποίηση του ατόμου (φυλάκιση κ.λπ.), στην αποβολή του, έως και στο θάνατο. Γι’ αυτό το λόγο, πάντα πρέπει να γίνονται σεβαστοί οι ισχύοντες κανόνες. Ούτε κανείς έχει το δικαίωμα να παραπονιέται με ανασταλτικό για τη δραστηριότητά του ή τη δραστηριότητα της κοινωνίας τρόπο, ακόμη και όταν δέχεται ύπουλα χτυπήματα. Διότι η έννοια «ύπουλος» ενυπάρχει στη φύση κάθε βιολογικού όντος πάνω στη γη.

Στην άγρια βλάστηση του Αμαζονίου, ενδημούν πρωτόγονες φυλές που επιβιώνουν ανάμεσα σε μοχθηρά ερπετά και πεινασμένα θηρία. Για να το πετύχουν αυτό, ακολουθούν απίστευτα σκληρούς κοινωνικούς κανόνες. Με τα δικά μας μέτρα και σταθμά, θα θεωρούσαμε απάνθρωπους πολλούς νόμους τους, κι αν ήταν βολετό, θα σπεύδαμε να σώσουμε πολλούς τιμωρημένους θανατοποινίτες. Καταδικάζοντας πρόσθετα τους δήμιους ως δολοφόνους! Ποιος όμως σοβαρός δικαστής, θα έπαιρνε όρκο ότι η δική μας νομοθεσία είναι ανώτερη, καλύτερη, πιο επαρκής απ’ την νομοθεσία εκείνων; Βλέπουμε λοιπόν πως, με τον παρόντα συλλογισμό, τίθεται το ζήτημα της εντοπιότητας. Κάθε τόπος έχει τις δικές του ζωτικές ανάγκες.

Εμείς, στις πολιτισμένες πόλεις μας, ζούμε μια τακτοποιημένη, όπως νομίζουμε, ζωή. Έχουμε εξαλείψει τους παραπάνω κινδύνους, αλλά μολέψαμε τη γη μας. Δε ζουν φίδια ή κροκόδειλοι ανάμεσά μας, αλλά αυξάνονται υπέρμετρα τα βλαβερά έντομα και οι ιοί, που η άγρια πανίδα πιθανόν θα εξαφάνιζε ή δε θα άφηνε να ακμάζουν. Χρησιμοποιούμε αλοιφές για δερματικές παθήσεις, ενώ οι άγριοι, κατά μυστήριο τρόπο, σπάνια πάσχουν από δερματικές παθήσεις! Στις τροπικές περιοχές, ως γνωστό, σπανίζει ο καρκίνος. Συνεπώς, το φυσικό περιβάλλον πέρα απ’ τις αδιαμφισβήτητες απειλές του, αποτελεί ταυτόχρονα μια άριστη ασπίδα προστασίας για τον άνθρωπο. Όταν ο τελευταίος είναι ενταγμένος άρρηκτα σ’ αυτό.

Το άγριο ζώο παραφυλάει στην πηγή, για το θήραμά του. Αν είναι ισχυρό, θα παραφυλάει για πολλές μέρες. Το θήραμα, είναι βέβαιο ότι θα έρθει, γιατί χρειάζεται να πιει νερό. Απλά, μπορεί να το καθυστερήσει για όσο το επιτρέπουν οι αντοχές του. Όμως τελικά θα έρθει. Το άγριο ζώο θα βρει την τροφή του, ανταμειβόμενο διότι τόσο υπομονετικά περίμενε… Στον αντίποδα, ο άνθρωπος καλύπτει όλον τον πιθανό χώρο που θα «χτυπήσουν» οι συμπαίκτες του. Δεν αφήνει κενά. Δικαιούται να το κάνει, καθόσον διαθέτει εκ των προτέρων ένα σημαντικό ποσό, το οποίο, θα γίνει ακόμη μεγαλύτερο. Και κερδίζει! «Τα λεφτά πάνε στα λεφτά, Παναγιώτη», έλεγε κάποτε ένας αγαπητός εκλιπών φίλος στον γράφοντα. Κι αν τούτο δεν ακούγεται και τόσο ηθικό, εμείς τι να πούμε; Ότι είναι;

Μήπως οι κοινωνίες, εξελισσόμενες, θα κληθούν να προνοήσουν και περί τούτου, διαχωρίζοντας περισσότερο τον άνθρωπο από τα ζώα; Και αν ναι, είναι υγιές αυτό; Συνάδει με τη βιολογική μας φύση; Ή, μαζί με όλα τα άλλα όμοιά του, θα αποβεί στο απώτατο (;) μέλλον καταστρεπτικό για το είδος μας;